Wilt u het unieke synagoge complex in Winterswijk bezoeken  leesverder

 "Joodse kunstenaars en architecten in  Nederland, 1890-1940" Zondag 30 oktober 15.30

De periode 1890-1940 betekende een nieuwe bloeiperiode voor de Nederlandse kunst en architectuur. Idealistische architecten, vrije kunstenaars en kunstnijveraars waren op zoek naar een vernieuwing van de kunst, om daarmee de maatschappij op een hoger materieel en geestelijk niveau te brengen. Art Nouveau, Art Déco, Amsterdamse School en de Nieuwe Zakelijkheid volgden elkaar op.

Kunstenaars met een joodse achtergrond behoorden tot de avantgarde van deze vernieuwingsbeweging. Namen als Joseph Mendes da Costa, Samuel Jessurun de Mesquita, Harry Elte, Jaap Kaas, Frits Spanjaard en anderen zullen de revue passeren, en op welke manier zij een rol hebben gespeeld in deze vernieuwingsbeweging. Ook gaan we in op enkele joodse opdrachtgevers.

Frederik Erens (1970) is historicus en gespecialiseerd in de geschiedenis van Midden-Europa en de Baltische landen. Ook verdiept hij zich in de architectuur en de toegepaste kunst uit de periode 1880-1940.

Foto: Litho van Samuel Jessurun de Mesquita

 Groepsrondleidingen op aanvraag 

De synagoge is het hart van een bijzonder complex, achter de ‘synagoge

ligt het ritueel badhuis, ernaast een gebouwtje met een klaslokaal en vergaderruimte.

Daarnaast ligt de woning van de voorzanger en achter een bijzondere betonnen muur de begraafplaats, die tot 1880 in gebruik is geweest. Deze combinatie is uniek voor Nederland.

lees verder

​

De gemeente schenkt de Stichting Cultuurbehoud Achterhoek 75.000 euro. 

Als een gebaar om het Joodse verhaal in Winterswijk in leven te houden.

 De aanleiding voor de gift is het onderzoek van historicus Maarten-Jan Vos naar de afwikkeling van geroofd Joods vastgoed in de Tweede Wereldoorlog. De Duitse bezetter kocht liefst 63 percelen op van Joodse Winterswijkers en verkocht die door. Bijvoorbeeld aan NSB-burgemeester Bos, die twee panden kocht, maar ook aan de gemeente Winterswijk, die vijf panden overnam.

De synagoge bijvoorbeeld, die werd verhuurd aan de nazi's voor gymnastieklessen.

Bengevoord was blij met Vos als onderzoeker en schrok van de uitkomst van het onderzoek. "Alleen schaamte is op zijn plaats", zegt de burgemeester van Winterswijk daarover. De synagoge bijvoorbeeld, het hart van het Joodse leven in Winterswijk, kwam pas in 1949 weer terug in hun bezit. "Dat is niet goed gedaan. Zakelijk en strak, maar geen empathie over hetgeen de Joodse Winterswijkers hebben meegemaakt."

'Treurige conclusie'

Van de 326 Joden in Winterswijk bleven er na de oorlog 27 over. De vader van Mirjam Schwarz was een van de overlevenden en zegt dat hij 'psychisch niet in staat was' om als bewindvoerder op te treden. "Vaak werd alles in de minne geschikt", vertelt Schwarz. "Alles wat hij had, is hij kwijtgeraakt. "Na het lezen van dit rapport begin ik hem steeds beter te begrijpen. Dat is een treurige conclusie."

De uitkomst ligt Bengevoord 'zwaar op de maag'. "De gemeente Winterswijk heeft dat toen niet goed gedaan. Achter elke transactie schuilt een beschamend verhaal", zegt de burgemeester.  

Garantie voortbestaan Joods erfgoed in Winterswijk op 10 oktober bekrachtigt

In 1889 werd de synagoge van Winterswijk ingewijd, in 1984 heropend na de restauratie.

2021 is ook een belangrijk jaartal: de synagoge en het mikwe worden door de Nederlands-Israëlitische Gemeente Winterswijk overgedragen aan de Stichting Cultuurbehoud Achterhoek. Hierdoor wordt een nieuwe en dringend noodzakelijke restauratie mogelijk. Het belang van behoud van dit Joodse erfgoed wordt.

De stichting Cultuurbehoud Achterhoek (SCA) wordt in de exploitatie bijgestaan door de stichting Winterswijkse Synagoge (SWS), die verantwoordelijk wordt voor de toegankelijkheid van het gebouw. Vrijwilligers van SWS verzorgen de rondleidingen in en rond het synagogecomplex en het culturele aanbod, zoals lezingen, cursussen en muziekavonden.

 27,50,-